BU ALET SUSMUYOR

80’li yıllardaki video kaset furyasını hatırlarsınız. Hani her köşebaşında içinde kopya filmlerin olduğu video kasetleri kiralayan dükkanların olduğu dönem. İnsanlar buralara gidip, video kasetleri 1-2 günlüğüne kiralayıp evde seyreder, sonra da geri götürürlerdi. Ses getiren ve ödül almış filmler ise iki video cihazı arasında bağlantı kurarak kopyalanıp arşivlenirdi. Daha sonra bu filmler çeşitli dönemlerde başa sarılıp eş, dost, arkadaş ortamında tekrar seyredilirdi. Bunların yanında yine başa sarılıp defalarca seyredilen düğün, tatil, okul gösterisi gibi çekimlerin olduğu video kasetler de televizyon sehpasının alt kısmında yer alırdı.

İşte hikaye bu “başa sarma” konusunda. O dönemlerde “video kasetler video cihazı ile başa sarılırsa cihazın oynatıcı kafasını bozuyor” diye bir söylenti çıkmıştı. Piyasaya da video kasetleri başa sarmaya yarayan cihazlar çıkmıştı. Babamın ilk gençlikten can arkadaşı Kemal amca da bu aletlerden almıştı. Bizim evde de iyi kötü bir video cihazı ve 15-20 kadar video kaset vardı. Hepsi de seyredilmiş, sona gelmiş ve öylece bırakılmış. Başa sarılmamış.

Babam bir gün Kemal amcadan bizdeki kasetleri “başa sarmak” için yeni cihazını ödünç olarak aldı. Cihaz çok basit çalışıyor. Kapağı açıp kaseti içine yerleştiriyorsunuz, kapak kapanınca başa sarmaya başlıyor, bitince de 10 saniye kadar mekanik bir müzik sesi çalıp duruyor.

Bizdeki video kasetleri teker teker başa sarmaya başladık. Her kaset sonunda o sinir bozucu mekanik müzik çalıyor, bir süre sonra susuyor. Yeni kaseti başa sarıyoruz aynı sinir bozucu müzik. Birkaç tanesi hariç kasetleri başa sarmayı bitirdik, hepsi kullanıma hazır. Ancak kafamı kurcalayan bir soru var, “Bu müzik nasıl çalıyor, nasıl susuyor?”

Hemen cihazın alt kısmındaki vidaları söküp kapağını açtım. İçinde bir motor, müzik çalan elektronik bir devre ve bu devreye enerji sağlayan bir kondansatör var. (Teknik Bilgi: Kondansatör içinde elektrik depolama özelliğine sahip elektronik bir bileşen. Ölçü birimi ise “Farad” olarak adlandırılır.) Sistemi hemen çözdüm, müzik çalma süresi, bağlı olan kondansatörün kapasitesi ile ilgili. Yani ne kadar büyük kondansatör, o kadar uzun müzik demek. Bu arada cihazı fişten çekseniz bile kondansatör boşalana kadar müzik devam ediyor.

İçinde galiba 100 mikrofarad değerinde bir kondansatör vardı. Onu söktüm ve yerine 2200 mikrofarad’lık bir kondansatör bağladım. Cihazı kapatım test etmek için içine bir video kaset yerleştirdim. Başa sarma işlemi sona erdi, motor durdu ve müzik çalmaya başladı. Başladı da bitmiyor ki... Yanılmıyorsam müzik 20 dakika kadar sürdü ve can çekişerek durdu. Tamamdır Kemal amcaya muzur şakam hazır, bekleyelim bakalım...

Ertesi gün babam Kemal amcanın cihazını iade etti. Aradan birkaç gün geçti ses seda yok. Derken bir gece saat dokuz civarında telefonumuz çaldı. Telefonu babam açtı, karşısında Kemal amca. “Bu alete ne oldu? Kaseti başa aldım, bitti ama susmuyor, yarım saat oldu, fişi bile çektim susmuyor.” Deyince babam gülerek benim kendisine yaptığım küçük şakayı açıkladı. Telefonun iki yanından kahkahalar yükseliyordu.

Ertesi gün evlerine giderek cihazı eski haline getirdim. Işıklar içinde uyu Kemal amca...